روابط بین شاخصهای رشد، مقاومت به خشکی و عملکرد در کولتیوارهای گندم اصلاح شده برای اقلیم های مختلف ایران در شرایط تنش و عدم تنش خشکی

به منظور مطالعه ثاثیر تنش خشکی بر روی برخی از شاخص های رشد, ارتباط آنها با عملکرد و مقاومت به خشکی و در نهایت عکس العمل ارقام متعلق به اقلیم های مختلف ایران آزمایشی در طی سال زراعی 79-1378 در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران بصورت اسپلیت پلات اجراء گردید. دو سطح آبیاری و تنش بعنوان فاکتور اصلی و هشت رقم گندم از چهار اقلیم اصلی ایران بعنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. تنش خشکی باعث کاهش عملکرد دانه و بیولوژیک در همه ارقام شد ولی درصد کاهش در ارقام مورد آزمایش متفاوت بود. بیشترین کاهش را ارقام روشن و تجن و کمترین کاهش را ارقام چمران و m-75-7 نشان دادند. نتایج آزمایش نشان داد که ارقام دارای پتانسیل عملکرد بیشتر در شرایط بدون تنش عملکرد بیشتری در شرایط تنش نیز داشتند. از شاخص های مورد مطالعه دو شاخص تحمل به تنش (sti) و متوسط محصول دهی (mp) در جداسازی ارقام گروه a (ارقام دارای عملکرد بالا در هر دو شرایط شاهد و تنش) موًثرتر بودند. از لحاظ این دو شاخص ارقام روشن, مرودشت و شاه پسند در بالاترین سطح و رقم تجن در پایین ترین سطح قرار داشت. تنش خشکی اثر معنی داری بر سطح ویژه برگ(sla) نداشت, ولی نسبت وزن برگ به وزن کل گیاه (lwr) و نسبت سطح برگ به وزن کل گیاه (lar) را کاهش داد. همچنین با وجود کاهش سرعت جذب و تحلیل خالص (nar) و سرعت رشد نسبی (rgr) تحت تنش خشکی در نمونه برداریهای قبل از گلدهی، این شاخص ها پس از گلدهی تحت تاًثیر تنش قرار نگرفتند. همبستگی بین nar با دو شاخص mp وsti و نیز با عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه در هر دو شرایط شاهد و تنش منفی و معنی دار بود. ازدو جزء موثر بر rgr یعنی nar و lar همبستگی مثبت و معنی دار فقط بین lar و rgr مشاهده شد. ارقام دارای larبیشتر nar کمتری داشتند. همچنین دو عامل مؤثر برlar یعنیlwr وsla همبستگی مثبتی باlar نشان دادند.